Nederlandse industrie in zwaar weer: tijd voor actie en een gelijk speelveld

De urgentie is groot

De afgelopen maanden trokken steeds meer industriële bedrijven aan de noodklok. In de Rotterdamse haven sloten twee grote chemiebedrijven hun deuren. Elders in het land bezwijken bedrijven onder de stijgende kosten en toenemende eisen. De signalen zijn niet nieuw, maar ze klinken luider dan ooit. Het gaat allang niet meer om een paar banen of enkele fabrieken – het fundament van onze maakindustrie staat op het spel.

Volgens NRC vond de Tweede Kamer zich recent unaniem in de oproep om in te grijpen. De industrie moet geholpen worden – vooral vanwege de torenhoge elektriciteitsprijzen. Toch bleef een concreet steunpakket uit. Klimaatminister Sophie Hermans gaf aan dat maatregelen pas in samenhang met de Voorjaarsnota bekend worden. Tot die tijd blijft de industrie in onzekerheid.

De industrie wil niet wég, maar vooruit

De maakindustrie wil verduurzamen én digitaliseren – maar stuit op grenzen. Het stroomnet zit vol, vergunningen blijven hangen, en aanvullende CO₂-heffingen bovenop Europese regelgeving zorgen voor oneerlijke concurrentie met buurlanden. Waar België en Duitsland hun industrie actief ondersteunen, krijgen Nederlandse bedrijven te maken met extra lasten.

Daar komt bij dat innovaties zoals digitale productieketens, energie-efficiënte processen en slimme automatisering alleen werken als het ecosysteem – infrastructuur, wetgeving, financiering – meebeweegt. “Wij willen vooruit, maar krijgen geen ruimte om te bewegen”, aldus Koos van Haasteren van Chemelot in De Telegraaf. Chemelot kan 75% CO₂-reductie realiseren in 2033, maar alleen als de overheid helpt bij infrastructuur, netcapaciteit en vergunningen.

Zonder actie, geen toekomst

De situatie is urgent. In een andere publicatie meldt De Telegraaf dat het verlies dreigt van miljoenen banen en kapitaalvlucht naar landen met een aantrekkelijker investeringsklimaat. Onderzoek van PwC en ABN Amro bevestigt: de zogeheten ‘nationale koppen’ – extra eisen bovenop EU-beleid – maken Nederland minder aantrekkelijk voor bedrijven die wél willen vergroenen.

De Europese Commissie biedt ondertussen wél perspectief. Via de Clean Industrial Act en het Steel Action Plan wordt ruimte geboden voor gerichte steun aan bedrijven in sectoren als chemie, staal, kunststof en energie. Maar dan moet het kabinet die ruimte ook benutten.

Een weg vooruit

Ondanks deze uitdagingen zijn er lichtpunten. De Europese Commissie's Clean Industrial Act en Steel Action Plan bieden potentiële ondersteuningsmaatregelen. Brancheleiders roepen op tot:

• Afgestemde en ondersteunende overheidsbeleid
• Vermindering van aanvullende nationale milieheffingen
• Versnelde netinfrastructuurontwikkeling
• Strategische investeringen in groene technologieën

Wat dit betekent voor MKB’ers in de maakindustrie

Voor midden- en kleinbedrijven in de manufacturing onderstrepen deze uitdagingen het belang van:

• Proactieve energierendementstrategieën
• Investeren in digitale transformatie
• Verkennen van samenwerkingsoplossingen voor duurzaamheid
• Op de hoogte blijven van ondersteuningsmechanismen

De industriële sector staat op een kritiek kruispunt. Gezamenlijke inspanningen tussen overheid, industrie en kennisinstellingen zullen cruciaal zijn om deze uitdagende wateren te navigeren.

Bronnen:

• NRC, "De industrie heeft het zwaar en moet geholpen worden, vindt de Kamer – maar hoe?", maart 2025
• De Telegraaf, "Industrie in Nederland gewurgd: bedrijven bezwijken onder de milieueisen en hoge energiekosten", maart 2025
• De Telegraaf, "Vijf redenen waarom onze industrie dreigt om te vallen: dit kunnen we er tegen doen", maart 2025