Scania Zwolle: “Zonder structuur ontwikkel je geen cultuur”

Kees Luttik is een veteraan bij Scania Production Zwolle, met meer dan 33 jaar ervaring in diverse functies binnen het bedrijf, zowel in Nederland als in Zweden. Als Manager SPS (Lean) & Strategy is hij verantwoordelijk voor het implementeren en ontwikkelen van de Lean-methode binnen de Zwolse vestiging. In dit interview deelt hij zijn inzichten over de kernwaarden van Scania, de uitdagingen van sociale innovatie, en de kracht van continu verbeteren.

De kernwaarden van Scania

Bij Scania staat alles in het teken van "The Scania Way", een productiefilosofie gebaseerd op vijf kernwaarden:

• de klant staat voorop,
• respect voor de medewerker,
• teamspirit,
• verantwoordelijkheid,
• en het tegengaan van verspilling.

Volgens Luttik draait het om het vinden van een balans tussen de belangen van klanten, medewerkers en het bedrijf. "Onze waarden zijn niet vrijblijvend," zegt hij. "Het is essentieel dat we alle drie de stakeholders recht doen, ook als dat betekent dat een van hen soms niet krijgt wat hij wil. Het is een kwestie van weten wat de gevolgen kunnen zijn als je die balans verwaarloost."

De ontwikkeling van een nieuwe bedrijfscultuur

In de late jaren ’80, ondanks het succes van de Scania 3-serie, die zelfs de prestigieuze Truck of the Year Award won, was er sprake van ontevredenheid onder het personeel, met een personeelsverloop van maar liefst 30% in Zweden. "Dit was het moment waarop we ons afvroegen: wat voor bedrijf willen we zijn, en hoe willen we in de toekomst produceren?" vertelt Luttik. Dit markeerde het begin van Scania's reis naar sociale innovatie. Het bedrijf richtte zich op het ontwikkelen van een nieuwe bedrijfscultuur en leiderschapsstijl, geïnspireerd door de inzichten van Pierre van Amelsfoort over zelfsturende teams en autonome taakgroepen.

De invoering van Lean

Terwijl Scania stappen zette om de tevredenheid van medewerkers te verhogen, bleef de efficiëntie aan de productiekant achter. In samenwerking met Toyota, bekend om hun geavanceerde productiemethoden, maakte Scania kennis met Lean. "Lean bood ons een nieuwe manier van kijken naar processen," legt Luttik uit. Dit leidde tot een shift in de productiefilosofie van het bedrijf, waarbij de focus kwam te liggen op continue verbetering en het creëren van waarde op basis van vraaggestuurde productie.

Het Scania Production System

Luttik beschrijft hoe de principes van het Scania Production System (SPS) diep verankerd zijn in de dagelijkse praktijk. "We werken altijd vanuit een normaalsituatie, de best bekende werkmethode die vastgelegd is. Iedereen is verantwoordelijk voor de kwaliteit die hij levert aan de volgende schakel in het proces," legt hij uit. Deze aanpak, gecombineerd met het principe van continu verbeteren, zorgt ervoor dat het bedrijf voortdurend streeft naar het perfecte proces: leveren wat de klant vraagt, op het moment dat de klant het vraagt, zonder enige vorm van verspilling.

Bedrijfscultuur en innovatie

Nieuwe medewerkers bij Scania worden intensief geschoold en getraind, niet alleen om hen de technische vaardigheden bij te brengen, maar vooral om hen te laten integreren in de Scania-cultuur. "Onze cultuur is cruciaal," benadrukt Luttik. "Onze recruiters letten er bij het selecteren van nieuwe medewerkers nadrukkelijk op of iemand in onze cultuur past. Vaardigheden kun je leren, maar de juiste houding is essentieel."

Leidinggevenden spelen een sleutelrol als cultuurdragers binnen het bedrijf. Zij worden geselecteerd en getraind om de waarden van Scania uit te dragen en te functioneren als coach, trainer en teamlid, naast hun rol als manager. "Leidinggevenden moeten zich bewust zijn van hun verschillende rollen," aldus Luttik.

Zelfstandigheid en verbetering

Hoewel de zelfstandigheid van medewerkers in een strakke assemblagelijn als die van Scania beperkt is, krijgen teams toch de ruimte om bepaalde aspecten van hun werkproces zelfstandig te organiseren. "Het gaat om zaken zoals waar gereedschappen worden geplaatst, hoe de kwaliteit wordt gecontroleerd, en hoe nieuwe collega's worden ingewerkt," legt Luttik uit. Teams worden continu uitgedaagd om mee te denken over het verbeteren van processen, een aanpak die bijdraagt aan de sterke betrokkenheid van medewerkers bij het bedrijf.

Technologie als middel, niet als doel

Bij Scania staat de menselijke factor voorop, zelfs in tijden van technologische vooruitgang. "We zien technologie en digitalisering als een middel, niet als een doel op zich," zegt Luttik. Het gaat erom dat technologie bijdraagt aan het perfecte proces, zonder de menselijke factor uit het oog te verliezen. "Onze structuur ondersteunt onze cultuur en biedt de basis voor continu verbeteren," voegt hij toe. "Cultuur geeft vertrouwen, structuur geeft veiligheid en routine geeft duidelijkheid."

Tip voor andere ondernemers

Als afsluiting geeft Luttik een belangrijke tip aan andere ondernemers: "Besef dat de ondernemer de cultuurdrager is. Starten met Lean betekent eerst en vooral weten wat je doet: wat is het proces, en hoe ziet dat eruit? Vervolgens moet je nadenken over hoe je het proces kunt verbeteren en hoe je de voortgang kunt monitoren. Breng structuur en cultuur op een goede manier bij elkaar, wees concreet, en zorg ervoor dat je een proces inricht dat uiteindelijk het door de klant gewenste product, op het juiste moment, met zo min mogelijk verspilling produceert."