Circulair ondernemen voor melkveehouders

Ineens kreeg hun mestrobot naam en faam over de grens. Inmiddels is er weer een nieuwe mestrobot op de markt gebracht én biedt het bedrijf verschillende diensten om het melkveehouders zo makkelijk mogelijk te maken: van robots die voer aanschuiven tot het bedenken van oplossingen die de stikstofuitstoot verlagen. Met recht noemen ze zich ‘home of the clean stable’.

JOZ is ruim zeventig jaar geleden opgericht door Jan Oostwouder uit ’t Zand (waar ook de afkorting JOZ vandaan komt). Hij bedacht een systeem dat het werk makkelijker maakte: een lopende band waarmee de mest afgevoerd werd. Die schone stal is van belang voor het welzijn van de koeien, en hoe sneller dat kan, hoe beter. Er kwamen uiteindelijk mestschuifsystemen en in 2005 de eerste mestrobot.

Sinds die tijd, vertelt financieel directeur Richard Paardekooper, verwordt JOZ steeds meer van een maakbedrijf, richting een bedrijf dat oplossingen ontwikkelt. Zo nam JOZ zelf softwareontwikkelaars in huis en kreeg het een R&D-afdeling: “Voorheen werd dat gedaan door een extern bedrijf. Wij hebben die kennis in 2012 zelf in huis gehaald, om alles door te kunnen ontwikkelen.” Dat heeft het bedrijf geen windeieren gelegd: ze doen zaken over de hele wereld. Van Oost-Europa tot Japan tot Scandinavië en Noord-Amerika: overal zijn producten van JOZ te vinden.

Circulair ondernemen

De afgelopen tijd is JOZ bezig geweest met het ontwikkelen van producten die circulair ondernemen voor de melkveehouders mogelijk maken. Dat begint bij hun nieuwste mestrobot, geschikt voor dichte vloeren. Volgens Paardekooper gaan die als ‘warme broodjes over de toonbank’: “Het is een redelijke eyecatcher en verkoopt nu al beter dan de oude. Vooral in het buitenland doet-ie het goed. In Nederland hebben we nog veel roostervloeren, omdat er vaak mestkelders onder de stallen liggen. Maar ook in Nederland gaan we steeds meer dichte vloeren krijgen in de toekomst.”

Deze nieuwe robot (Barn-E) pikt de mest op en loost het op een opslagplek, in plaats van dat-ie ‘m voor zich uit schuift. Die opslagplek kan een separator krijgen, die de vaste delen van de mest (de poep) scheidt van de natte delen (de urine). “De agrarische sector krijgt de schuld in de schoenen geschoven van de stikstofcrisis. Een koe kun je niet zindelijk krijgen, dus die vervuiling blijft er. Met onze separator en stikstofkraker willen wij ervoor zorgen dat de veehouders hun werk kunnen blijven doen. De mestscheider zorgt ervoor dat je van de poep weer ligboxbedding kunt maken. De stikstofkraker moet ervoor zorgen dat de pis zo wordt gewassen, dat de ammoniak eruit gaat. De ammoniak is de grootste veroorzaker van het stikstofprobleem. Het resterende mestwater kan weer worden hergebruikt als kunstmest. Hoe circulair wil je het hebben?!” Paardekooper geeft weliswaar aan dat de stikstofkraker zich in de praktijk nog moet bewijzen, maar dat de eerste resultaten goed zijn. “Wij zijn er in ieder geval van overtuigd.”

Voeraanschuifrobot

Een van de andere nieuwste ontwikkelingen is de voeraanschuifrobot, Moov 2.0. Waar JOZ zich vroeger echt specialiseerde in de ‘vuile kant’, is deze robot actief aan de schone kant. Want, de naam zegt het al: de robot schuift het voer aan. Dat betekent dat de veehouder niet elke keer terug de stal in hoeft te gaan om handmatig het voer in de buurt van de koeien te leggen, maar is het proces volkomen geautomatiseerd. Dat is niet alleen handig voor de boer, maar ook heel fijn voor de koeien zelf. “Ze hoeven bijvoorbeeld niet meer zo te rekken met hun nek om bij hun eten te komen. Ook is er in een koeienkudde sprake van een rangorde: normaal gesproken kan niet iedere koe evenveel eten, maar nu is er ook altijd voer voor de koe die lager in de pikorde staat. Hoe meer een koe eet, hoe meer melk en hoe meer rendement je haalt als veehouder. Het is dus zowel goed voor de veehouder, als voor het welzijn van de koe.”

Platte organisatie

Bij de organisatie zijn dagelijks 85 medewerkers aan de slag. Paardekooper: “Ja, als ik zo’n verhaal vertel, dan verwachten mensen vaak een heel groot bedrijf. Maar ik denk dat we juist zo innovatief kunnen zijn, dankzij ons kleine team. In een groter bedrijf heb je toch vaak te maken met bureaucratie, onze organisatie is platter en flexibeler. Wij bieden de ruimte aan mensen, waardoor ze niet bang zijn om te falen. We doen gedurfde dingen, maar wel op een beheersbare manier. Daar moet ik tenslotte als financieel directeur op letten, haha.”

Die ruimte wordt ook geboden aan stagiairs waar JOZ graag mee werkt: “Wij zijn een leerbedrijf en bij ons kunnen studenten op alle niveaus echt meedoen. Je bent er dus niet alleen om koffie te halen en kleine klusjes te doen, je kunt ook je ideeën uitwerken. We willen ons als bedrijf continu evolueren, en we staan dus ook open voor nieuwe ideeën.”

Dat is ook een van de redenen waarom JOZ zich heeft aangesloten bij TechValley, het Noord-Hollandse netwerk van machinebouwers. “Met studenten van InHolland hebben we vorig jaar ingezoomd op de stal van de toekomst en het volgen van onze producten. Onze machines kunnen bonken data verzamelen, en wat zouden we daar nou mee kunnen doen? Vooralsnog is dat informatie die vooral voor ons van belang is, maar wie weet wat we in de toekomst ook voor de veehouders kunnen betekenen. Denk bijvoorbeeld aan mest-analyses. Maar vooralsnog zijn ze er vooral in geïnteresseerd of onze apparaten het gewoon doen en hun werk kunnen verlichten."